Phân tích 8 câu đầu bài thơ Việt Bắc của nhà thơ Tố Hữu rất hay

Phân tích 8 câu đầu bài thơ Việt Bắc của nhà thơ Tố Hữu

Bài làm

Cột mốc lịch sử – chiến thắng Điện Biên Phủ thì hiệp định Geneve được ký kết. Khi đó vào tháng 10 năm 1954, các cơ quan Trung ương của Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội. Khi chứng kiến cảnh chia tay có tính chất lịch sử đó thì nhà thơ Tố Hữu cũng đã sáng tác bài thơ Việt Bắc. Bài thơ được viết ra khắc họa lại cuộc chia tay lịch sử với những tình cảm thủy chung son sắt, nghĩa tình. Có thể nói rằng chính tình cảm ấy được thể hiện qua 8 câu thơ đầu của bài thơ Việt Bắc đặc sắc:

Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn

Tiếng ai tha thiếu bên cồn

Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay

Người đọc có thể dễ dàng nhận ra được chính đoạn thơ tràn đầy một nỗi nhớ tưởng như không thể kìm nén được, đoạn thơ dường như cứ trào ra theo ngòi bút và tuôn chảy thành những dòng thơ. Độc giả có thể nhận thấy được có đến bốn chữ “nhớ” ở trong một đoạn thơ tám câu chắc hẳn nỗi nhớ ấy như phải thật cồn cào, phải thật da diết và sâu nặng. Đó cũng chính là một nỗi nhớ quê hương cách mạng của người đã từng gắn bó sâu sắc với vùng đất thiêng đong đầy biết bao nhiêu kỷ niệm ấy, là nỗi nhớ của nghĩa tình, của ân tình thủy chung sâu sắc đó.

Tố Hữu thật tài tình khi mới khúc hát dạo đầu đã nhắc đến nỗi nhớ của đạo lí Việt Nam, thêm với đó còn là một cảnh tiễn đưa bâng khuâng trong nỗi nhớ. Thế rồi chính người ở lại hỏi người ra đi cũng chỉ một nỗi nhớ và người ra đi như cũng phải trả lời bằng chính nỗi nhớ ấy của mình. Nhà thơ Tố Hữu đã diễn tả nỗi nhớ quê hương cách mạng bằng tiếng nói ngọt ngào, một tiếng gọi vô cùng tha thiết của khúc hát đối đáp giao duyên nam nữ trong dân ca. Thực sự chính với khúc hát ấy thấm nhuần đạo lí ân tình thủy chung và gắn bó đến thiết tha:

Xem thêm:  Chứng minh sự tài tình, tinh tế trong nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của đại thi hào Nguyễn Du được thể hiện qua một số đoạn trích trong Truyện Kiều

Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi nhìn sông nhớ nguồn

Với những câu thơ đọc lên mà khiến ta nghe như ca dao, lại phảng phất âm hưởng thơ Kiều vậy. Với hai câu đầu gợi ta nhớ đến một câu thơ trong Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du thuở nào:

Mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình

Bài thơ Việt Bắc đã hỏi người cán bộ về xuôi có còn nhớ mình không? Hỏi người cán bộ có còn nhớ những tình cảm thiết tha, nhớ đến bao nhiêu sự mặn nồng trong suốt khoảng thời gian mười lăm năm gắn bó đó. Khi nhìn cây thì còn có nhớ núi và nếu như nhìn sông còn có nhớ đến nguồn không? Tố Hữu cũng thật tài tình chỉ với bốn câu thơ nhưng thực chất là hai câu hỏi tu từ vô cùng đặc sắc. Thêm với đó là lời của người ở nhưng thực chất là lời nói của người đi để nói lên được một truyền thống đạo lí Việt Nam truyền thống vốn là bản chất tốt đẹp của dân tộc ta tự bao đời nay. Tác giả gửi gắm vào đó như không chỉ nói lên mà chính là nhắc nhở mọi người, mà lại như muốn nhắc nhở chính mình bởi vì cái đạo lí “uống nước nhớ nguồn” ấy thiêng liêng lắm, quý giá lắm. Đạo lý này luôn thúc giục, nhắc nhớ chúng ta cứ phải luôn luôn giữ gìn và phát huy.

phan tich 8 cau dau bai tho viet bac cua nha tho to huu rat hay - Phân tích 8 câu đầu bài thơ Việt Bắc của nhà thơ Tố Hữu rất hay

Phân tích 8 câu đầu bài thơ Việt Bắc

Thật là sâu nặng biết bao trong khoảng thời gian “mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng”. Có biết bao nhiêu ân tình biết bao khi cứ nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn. Người đọc có thể nhận thấy được với bốn câu thơ mà có đến bốn chữ “mình”, dùng với bốn chữ “nhớ” hòa quyện quấn quýt cùng chữ “ta” làm cho độc giả dễ dàng phát hiện và nhận thấy được đạo lý ân tình, sự biết ơn đó như đã trở thành một sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn bộ bài thơ Việt Bắc nói chung và với 8 câu thơ đầu nói riêng. Tất cả những điều này như đã trở thành một chủ đề lớn của tác phẩm.

Xem thêm:  Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy.

Người đọc có thể cảm nhận được khúc hát mở đầu là cảnh tiễn đưa bâng khuâng trong nỗi nhớ của người ra đi và cả người ở lại cũng được Tố Hữu khắc họa:

Tiếng ai tha thiết bên cồn

Bâng khuâng trong dạ bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay

Tố Hữu như đã miêu tả được việc có âm thanh da diết và màu sắc đậm đà thủy chung, ở đó cũng có bước chân bồn chồn và thêm vào đó là những cái nắm tay đầy lưu luyến. Qủa thực mỗi một bước chân của người đi mang theo nỗi niềm luyến lưu cho người ở lại. Nói từ “Tiếng ai” không phải là câu hỏi, và đồng thời cũng cũng chẳng phải là đại từ phiếm chỉ mà đó chính là một cách để nói thể hiện nỗi niềm như thật bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi. Tố Hữu thật khéo léo khi sử dụng từ “bâng khuâng” vì đi không nỡ thế nhưng trong dạ cứ bồn chồn bước đi. Cũng phải thôi vì Việt Bắc cũng đã trở thành một ký ức, trở thành tình yêu và trở thành tâm hồn của người cán bộ. Đúng như Chế Lan Viên từng nói:

Khi ta ở chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn

Thêm với đó là từ láy bâng khuâng, bồn chồn cũng thêm một lần nữa được tác giả Tố Hữu sử dụng rất tinh tế ở câu thơ này. Câu thơ không chỉ thể hiện được nỗi niềm mà còn nói lên được một tâm trạng và cả những chuyển động trong cảm xúc. Để rồi hình ảnh tiếp theo xuất hiện là chiếc áo chàm thông qua thủ pháp hoán dụ gợi tả con người Việt Bắc chân thành, mộc mạc mà lại giàu tình cảm.

Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay

Người đọc cũng sẽ thắc mắc vì sao lại sử dụng màu áo chàm, bởi màu áo chàm là một hình ảnh đầy ý nghĩa, đây là màu áo của Việt Bắc đậm đà, son sắt như chính lòng chủy chung của con người nơi đây. Đồng thời cũng chính màu áo ấy nhắc nhở người ra đi nhiều ký ức khó phai nhòa nhất. Thếm với đó thì câu thơ “cầm tay nhau biết nói gì hôm nay” nó dường như cũng lại mang một giá trị biểu cảm rất lớn. Khi họ cầm tay nhau là vậy nhưng chẳng biết nói gì, nguyên do vì có quá nhiều nỗi niềm cần bày tỏ và họ không biết nói gì. Người ra đi và người ở lại có bao nhiêu điều muốn nói, và phải nói gì trước, phải nói gì sau, giãi bày điều gì trước, điều gì sau,.. thật là khó khăn. Chính vì trong lòng có bao nhiêu điều muốn nói mà trong một thời khắc nhanh chóng như vậy thì làm sao có thể nói hết được cho nên họ không biết nói gì. Nhịp thơ cảu câu như đã nói lên được một tấm lòng vô cùng thương nhớ, đồng thời cũng chính là một sự ngập ngừng luyến lưu.

Xem thêm:  Phân tích 4 khổ thơ đầu trong “Bài thơ về Tiểu đội xe không kính”

Độc giả có thể nhận thấy được chính trong màn đối đáp giao duyên của cuộc chia tay lịch sử ấy, thì tác giả Tố Hữu đã để cho người ở lại lên tiếng trước. Với điều này không chỉ hợp lý mang lại cho người đọc một sự tế nhị mà còn cần thiết cho sự phát triển mạch thơ trong cả bài thơ dài sau đó.

Tố Hữu thật tài tình biết bao khi ông đã sử dụng cặp đại từ “mình – ta” cùng thể thơ lục bát đã thể hiện cuộc chia tay lịch sử của Việt Bắc và người chiến sĩ cách mạng với biết bao ân tình, chung thủy. Với những con người dễ cộng khổ nhưng khó đồng cam đã tạo ra một cảm xúc chân thật, mãnh liệt nhất của tình quân dân cá nước. Bai thơ Việt Bắc ra đời chính là lời nhắc nhở tình nghĩa gắn bó cùng đạo lý tri ân muôn đời của dân tộc và khiến người đọc ấn tượng ngay từ 8 câu thơ đầu.

Minh Vũ