Soạn bài: Từ ấy (Tố Hữu)

TỪ ẤY

– Tố Hữu –

I. Tìm hiểu chung.

1. Tác giả: Tố Hữu.

– Tố Hữu (1920 – 2002) được đánh giá là “lá cờ đầu của thơ cách mạng” Việt Nam hiện đại

– Là người sớm giác ngộ lí tưởng cộng sản, năm 1938 ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản. Từ đó, sự nghiệp thơ ca của ông gắn liền với sự nghiệp cách mạng, phản ánh chân thật những chặng đường cách mạng đầy gian khổ, hi sinh nhưng cũng nhiều thắng lợi vẻ vang của dân tộc Việt Nam.

– Thơ ông mang đậm chất trữ tình- chính trị: thể hiện lẽ sống, lí tưởng, tình cảm cách mạng của con người Việt Nam hiện đại nhưng mang đậm chất dân tộc, truyền thống

2. Tác phẩm:

– Thuộc phần Máu lửa của tập thơ Từ ấy, sáng tác tháng 7.1938, đánh dấu mốc quan trọng trong cuộc đời Tố Hữu

II. Đọc – hiểu văn bản

1. Niềm vui lớn khi bắt gặp lý tưởng cách mạng (khổ 1):

– Hai câu đầu:là mốc thời gian có ý nghĩa đặc biệt quan trọng

+ Từ ấy: khi nhà thơ được giác ngộ lí tưởng cách mạng

+ Động từ bừng, những hình ảnh ẩn dụ nắng hạ, mặt trời chân lí đã nhấn mạnh: ánh sáng lí tưởng mở ra trong tâm hồn nhà thơ một chân trời mới của nhận thức, tư tưởng và tình cảm

– Hai câu sau:cụ thể hóa ý nghĩa tác động của ánh sáng lí tưởng.

+ Liên tưởng, so sánh “Hồn tôi là một vườn hoa lá- Rất đậm hương và rộn tiếng chim” thể hiện vẻ đẹp và sức sống mới của tâm hồn cũng là của hồn thơ Tố Hữu

– Bút pháp trữ tình – lãng mạn kết hợp những hình ảnh so sánh: Hồn tôi – vườn hoa lá – đậm hương – rộn tiếng chim → diễn tả cụ thể niềm vui sướng vô hạn của tâm hồn nhà thơ trong buổi đầu đến với lí tưởng cộng sản.

⇒ Lí tưởng cộng sản đã làm tâm hồn con người tràn đầy sức sống và niềm yêu đời, khơi dậy nguồn cảm hứng sáng tạo mới cho hồn thơ.

2. Lẽ sống đẹp của tác giả.

– Ý thức tự nguyện và quyết tâm vượt qua giới hạn của cái tôi cá nhân để sống chan hòa với mọi người, với cái ta chung: buộc, trang trải, trăm nơi để thực hiện lí tưởng giải phóng giai cấp, dân tộc.

– Từ đó khẳng định mối liên hệ sâu sắc với quần chúng nhân dân: Hồn tôi – bao hồn khổ, gần gũi nhau.

⇒ Đặt mình giữa dòng đời và môi trường rộng lớn của quần chúng lao khổ → nhà thơ đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh mới không chỉ bằng nhận thức mà còn bằng tình cảm mến yêu, bằng sự giao cảm của những trái tim.

3. Tình cảm lớn đối với nhân dân, đất nước.

– Từ những nhận thức sâu sắc về lẽ sống mới tự xác định mình là thành viên của đại gia đình quần chúng lao khổ: sử dụng điệp từ “là” kết hợp với những từ “con”, “em”, “anh” để nhấn mạnh tình cảm thân thiết như người cùng trong một gia đình

– Đối tượng: Kiếp phôi pha, không áo cơm, cù bất cù bơ → Tố Hữu đã thực sự đứng vào hàng ngũ của Đảng. Nhà thơ khẳng định mình là thành viên của đại gia đình quần chúng lao khổ.

⇒ Nhận thức sâu sắc về mối liên hệ giữa cá nhân với quần chúng lao khổ, với nhân loại cần lao -> quan điểm của giai cấp vô sản.

4. Nghệ thuật.

– Hình ảnh tươi sáng, giàu ý nghĩa tượng trưng

– Ngôn ngữ gợi cảm, giàu nhạc điệu; giọng thơ sảng khoái, nhạc điệu hăm hở…

5. Ý nghĩa văn bản:

– Bài thơ thể hiện niềm vui sướng, say mê mãnh liệt của nhà thơ khi được giác ngộ lí tưởng cộng sản, đồng thời cũng là lời tâm nguyện của một thanh niên yêu nước: gắn bó với quần chúng, đấu tranh cho những người lao khổ.

– Bài thơ tuy là nói về lí tưởng chính trị, nhưng không khô khan, mà bằng một trái tim hết sức nhay cảm, một tình cảm chân thành → bút pháp trữ tình – chính trị.

III. Luyện tập.

Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi:

Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ,

Mặt trời chân lí chói qua tim.

Hồn tôi là một vườn hoa lá,

Rất đậm hương và rộn tiếng chim.

(Trích Từ ấy, Tố Hữu, Tr 44, SGK Ngữ văn 11,Tập II, NXBGD 2007)

1. Nêu nội dung chính của đoạn thơ trên?

2. Đoạn thơ được viết theo phương thức biểu đạt nào?

3. Xác định biện pháp tu từ về từ trong đoạn thơ và nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó.

* Gợi ý:

1. Nội dung chính của đoạn thơ: nhà thơ trẻ thể hiện niềm vui sướng, say mê của tác giả khi gặp lí tưởng của Đảng.

2. Đoạn thơ được viết theo phương thức biểu đạt biểu cảm.

3. Biện pháp tu từ về từ trong đoạn thơ:

– Hai câu đầu:

+ Biện pháp tu từ ẩn dụ: nắng hạ ; mặt trời chân lí

+ Hiệu quả nghệ thuật: nhấn mạnh ánh sáng lí tưởng mở ra trong tâm hồn nhà thơ một chân trời mới của nhận thức, tư tưởng và tình cảm ; nhà thơ có niềm xúc động thành kính, thiêng liêng.

– Hai câu tiếp:

+ Biện pháp tu từ so sánh: hồn tôi- vườn hoa lá…đậm hương…tiếng chim

+ Hiệu quả nghệ thuật: Tác giả đón nhận lí tưởng bằng cả tình cảm rạo rực, say mê, sôi nổi. Niềm vui hoá thành âm thanh rộn ràng như chim hót, thành sắc lá, sắc hoa tươi xanh, rực rỡ, hương thơm lan toả ngọt ngào.