Tác giả – tác phẩm: Vịnh cây vông – Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức
Tác giả – tác phẩm: Vịnh cây vông là một trong những sáng tác tiêu biểu khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên qua góc nhìn tinh tế. Bài thơ không chỉ là sự ngợi ca thiên nhiên mà còn gửi gắm triết lý nhân sinh sâu sắc.
I. Tác giả văn bản Vịnh cây vông
– Nguyễn Công Trứ (1778 – 1958) tự là Tồn Chất, hiệu là Ngộ Trai, biệt hiệu Hi Văn.
– Các sáng tác chủ yếu bằng chữ Nôm với nhiều thể loại thơ, phú, câu đối, hát nói. Riêng thơ Đường luật có khoảng 150 bài.
– Tập trung vào ba chủ đề chính: chí nam nhi, triết lí sống nhàn, thế thái nhân tình đen bạc.
– Nguyễn Công Trứ là người đầu tiên có công đưa hát nói trở thành thể loại văn học dân tộc.
II. Tìm hiểu tác phẩm Vịnh cây vông
1. Thể loại
Vịnh cây vông thuộc thể loại thơ thất ngôn bát cú đường luật.
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
– Tương truyền bài này làm để nhạo quan Lại bộ tham tri Hà Tôn Quyền triều Minh Mạng (1820-1840), trong bữa tiệc họ Hà mừng con thi đậu.
– Văn bản trích trong Thơ văn Nguyễn Công Trứ, Lê Thước – Hoàng Ngọc Phách – Trương Chính giới thiệu, hiệu đính, chú thích, NXB Văn hóa, Hà Nội, 1958, tr.71)
3. Phương thức biểu đạt
Văn bản Vịnh cây vông có phương thức biểu đạt là biểu cảm.
4. Bố cục văn bản Vịnh cây vông
Gồm 2 phần:
– Phần 1: 4 câu đầu: Hình ảnh cây vông
– Phần 2: 4 câu cuối: Hình ảnh con người
5. Giá trị nội dung
Qua hình ảnh cây vông nhà thơ muốn nói về đám triều thần tham lam, bất tài, vô dụng bằng giọng điệu mỉa mai, châm biếm.
6. Giá trị nghệ thuật
– Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
– Nghệ thuật đối và nghệ thuật ẩn dụ.
III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Vịnh cây vông
1. Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
Bài thơ viết theo thể thơ thất ngôn bát cú đường luật.
2. Đối tượng của tiếng cười trào phúng.
Quan lại bộ tham tri Hà Tôn Quyền triều Minh Mạng (1820-1840), trong bữa tiệc họ Hà mừng con thi đậu.
3. Nghệ thuật ẩn dụ (dùng hình tượng cây vông để châm biếm, đả kích).
Mượn hình ảnh cây vông để châm biếm, đả kích bộ máy quan lại: cây vông mang ý nghĩa biểu tượng, là hình ảnh ẩn dụ cho Quan lại bộ tham tri Hà Tôn Quyền triều Minh Mạng. Đó là bộ máy quan lại bất tài, vô dụng.
Qua tác giả – tác phẩm: Vịnh cây vông, người đọc cảm nhận được sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người, khơi dậy trong lòng người một tình yêu thiên nhiên và cuộc sống giản dị.
